Meten is weten, hoe goed is kruidenrijk grasland?

Het Louis Bolk Instituut, Wageningen Environmental Research, Wageningen Plant Research en De Vlinderstichting deden samen onderzoek naar de meerwaarde van Kruidenrijk grasland.

In 2021 en 2022 voerden ze het onderzoek uit om te achterhalen hoe de typen productief en extensief kruidenrijk grasland zich tot elkaar en tot regulier blijvend grasland verhouden. Even een korte uitleg wat we met die typen bedoelen:

  • De onderzochte percelen blijvend grasland bestonden grotendeels uit Engels raaigras, met zeven maai- en weidesnedes en bemesting met drijfmest en kunstmest. Blijvend grasland is grasland dat minimaal vijf jaar achtereen op hetzelfde perceel wordt geteeld, zonder opnieuw te zaaien, met een opbrengst van meer dan vijf ton droge stof per hectare per jaar.
  • De productief kruidenrijke graslanden hadden een groot aandeel ingezaaide klavers en kruiden, en eveneens een hoge landgebruiksintensiteit met zes snedes en bemesting met drijfmest en kunstmest, de mestgift was lager dan op blijvend grasland.  Het maakt gebruik van de functionele eigenschappen van bepaalde kruiden om met minder bemesting (zonder kunstmest) toch een hoge opbrengst te realiseren, met een goede voederwaarde.
  • De extensief kruidenrijke graslanden hadden een natuurlijke botanische samenstelling, geen of een lage mestgift en twee snedes. Extensief grasland is gericht op productie op een groter oppervalk, maar met minder beïnvloeding dus zorgen/arbeid.

De meeste paardenweides zijn te vergelijken met blijvend (permanent) grasland zoals in dit onderzoek.

De onderzoekers keken naar productie, voederwaarde, bodemkwaliteit en bovengrondse (flora, insecten & vogels) en ondergrondse biodiversiteit. De onderzochte percelen lagen op twaalf locaties met ieder graslandtype. De 36 percelen lagen op zandgrond in de Achterhoek.

Intensief kruidenrijk grasland (Bron: Rob Geerts).Intensief kruidenrijk grasland (Bron: Rob Geerts).
Extensief kruidenrijk grasland (Bron: Rob Geerts).Extensief kruidenrijk grasland (Bron: Rob Geerts).

Productie

De graslandtypen dragen alle bij aan opbrengst en voederwaarde. De opbrengst en voederwaarde (energie en eiwit) van productief kruidenrijk grasland bleken vergelijkbaar met of hoger te zijn dan die van blijvend grasland. Extensief kruidenrijk grasland heeft vooral waarde voor structuur in het ruwvoer. Qua mineralengehalte scoorden productief en daarna extensief kruidenrijk grasland hoger dan blijvend grasland.

Flora

De diversiteit van plantensoorten was zoals verwacht in productief kruidenrijk grasland hoger dan op blijvend grasland. De percelen productief kruidenrijk grasland leken onderling veel op elkaar vanwege de zaaimengsels die in de praktijk gebruikt worden. Deze mengsels hebben veel dezelfde soorten. Extensief kruidenrijk grasland had meer plantensoorten en ook hadden de afzonderlijke percelen veel unieke soorten die op de andere percelen niet vindtbaar waren op dat moment.

Insecten

De diversiteit in de vegetatie én de intensiteit van het landgebruik (aantal snedes en bemesting) klinken door in de biodiversiteit van de insecten. Hoe intensiever het landgebruik, des te kleiner de soortenrijkdom en talrijkheid van insecten. De meeste insectensoorten werden daarom aangetroffen in extensief kruidenrijk grasland, met vaak unieke soorten. 
De hoge gebruiksintensiteit leidt ertoe dat insecten niet altijd hun levenscyclus konden voltooien. Extensief kruidenrijk grasland bood wel voldoende rust voor de volledige levenscyclus. De unieke waarde van extensief kruidenrijk grasland voor bovengrondse biodiversiteit is niet vervangbaar door productief kruidenrijk grasland.

Vogels

Op extensief kruidenrijk grasland is de diversiteit aan vogels die naar voedsel zoeken het grootste, gevolgd door productief kruidenrijk grasland en ten slotte blijvend grasland. Dat is te danken het grotere voedselaanbod (insecten en zaden) en de diversiteit aan vegetatiestructuren (hoog & laag, open & gesloten). 

Conclusie

Samenvattend: extensief kruidenrijk grasland levert een unieke bijdrage aan het behoud van biodiversiteit in het agrarisch gebied. Behoud ervan is daarom essentieel. Productief kruidenrijk grasland vormt vanuit het oogpunt van biodiversiteit een betere basis dan blijvend grasland, maar vormt geen vervanging voor hetgeen extensief kruidenrijk grasland te bieden heeft. Daarom adviseren wij productief en extensief kruidenrijk grasland afzonderlijk mee te nemen in afwegingen rond het stimuleren van biodiversiteit.

Productief kruidenrijk grasland gaat efficiënter om met stikstof en levert met minder bemesting dezelfde of betere productie dan blijvend grasland. Door een hoger bemestingsniveau nemen in productief kruidenrijke mengsels de aandelen kruiden en klavers snel af. Het advies is om deze mengsels niet met kunstmest te bemesten. Het is niet alleen dat het niet loont, het vermindert ook nog het aandeel kruiden en klavers in het mengsel waardoor het minder lang meegaat. De bijdrage van productief kruidenrijk grasland kan op diverse punten worden verbeterd door bijvoorbeeld diversere mengsels, aanpassing van maai- en beweidingsfrequentie, en zoveel mogelijk beperken van bodembewerking.

Dit onderzoek onderschrijft het belang van extensief kruiderijk grasland voor paarden en de natuur. Welke beide gebaat zijn bij meer diversiteit.

Back to blog